Haz clic aquí para editar.
OLERKIAK
Poesia hitz latinezko "poesis" hitzetik dator, eta hurak grezieratik datorren "sortu, egin" esanahia du. Antzinako garaietan poesia jai garrantsitsu guztietan zegoen, musika eta dantzarekin batera. Garrantzi handia izan zuen genero lirikoa izan zen.
Erdi aroan, bide berriak urratzen hasi ziren, eta XVII. mendera arte garrantzi handia hartu zuen Europan, urrezko aroa bizi izan zuen. XX. mendean abangoardiako mugimendu guztiak sortu ziren, eta olerkaritzak izugarrizko eragina izan zuen.
Hauek zenbait ezaugarri dituzte:
- Errima dute; azken lerroetan antzeko hotsak errepikatzen dira.
- XX.mendean neurri zehatzak erabiltzen zituzten eta hortik aurrera neurri librea
- XX. mendeko poetak bertsolaritzako moldeetatik urrundu ziren.
- Errepikapenak, anaforak eta paralelismoak erabiliz errima ematen zaie.
1545.urtean, linguae vasconum primitae, izan zen euskaraz idatziriko lehen poema liburua, Bernart Etxeparek idatzia, Bernart apaiza bazen ere olerki modernoak eta ausartak idatzi zituen:
-Erlijiozkoazk, amodiozkoak, emakumeekiko maitasunezkoak, autobiografiak, euskararen goraipenak...
XX. mendearen hasieran, mugimendu artistiko berriak sortu ziren, Abangoardiak. Aurreko modetatik ihes egitea eta berrikuntzak sortzea helburutzat zituztela.
Abangoardien ezaugarriak:
- Internazionaleismoaren aldekoak
- idazleek alde batera utzi zuten abertzaletasuna
- Tradizionalismoaren kontrakoak ziren, eta ohikoak ziren gauzak baztertzen ziren.
- Gizartearen alde txarrak eta onak azaltzen dituzte, batzuetan modu bitxi eta barregarrian.
Hauetan poetak jarrera edo jokabide konformista zuten, gizakiak bizi duen egoera adierazteko baliabide berriak bilatzeko premia zuten.
Kaligramak ikus poemak edo poema bisialak dira. Guillaume Apollinairek, Calligrames izenburua jarri zion bere poema liburuari, "calligraphie" eta "gramme" hitzak batuz. Hauetan gaia, letra eta elkarketa bereziei esker marrazten da, irakurlearen linealtasuna hautsiz. Esperimentazio aldi batean sortu ziren, eta genero konplexuei zabaldu zien bidea. Orain, poesia modernoaren adierazpentzat hartzen dira.
Idazketa automatikoa Ande Breton aintzindari duen mugimendu surrealistaren barruan, teknika hau mugimendu haren jokoaren parte bilakatu zen. Hau poeta eta idazle modernoek erebili zuten. Helburutzat, zituen sormena estimulatzea eta "idazlearen blokeoa" askatzea
Erdi aroan, bide berriak urratzen hasi ziren, eta XVII. mendera arte garrantzi handia hartu zuen Europan, urrezko aroa bizi izan zuen. XX. mendean abangoardiako mugimendu guztiak sortu ziren, eta olerkaritzak izugarrizko eragina izan zuen.
Hauek zenbait ezaugarri dituzte:
- Errima dute; azken lerroetan antzeko hotsak errepikatzen dira.
- XX.mendean neurri zehatzak erabiltzen zituzten eta hortik aurrera neurri librea
- Zortziko txikia: zortzi lerro, 7/6 silabekin eta lerro bikoitietan errima.
- Zortziko handia: zortzi lerro, 10/8 silabekin eta lerro bikoitietan errima.
- Hamarreko txikia: hamar lerro, 7/6 silabekin eta lerro bikoitietan errima.
- Hamarreko handia: hamar lerro, 10/8 silabekin eta lerro bikoitietan errima.
- XX. mendeko poetak bertsolaritzako moldeetatik urrundu ziren.
- Errepikapenak, anaforak eta paralelismoak erabiliz errima ematen zaie.
1545.urtean, linguae vasconum primitae, izan zen euskaraz idatziriko lehen poema liburua, Bernart Etxeparek idatzia, Bernart apaiza bazen ere olerki modernoak eta ausartak idatzi zituen:
-Erlijiozkoazk, amodiozkoak, emakumeekiko maitasunezkoak, autobiografiak, euskararen goraipenak...
XX. mendearen hasieran, mugimendu artistiko berriak sortu ziren, Abangoardiak. Aurreko modetatik ihes egitea eta berrikuntzak sortzea helburutzat zituztela.
Abangoardien ezaugarriak:
- Internazionaleismoaren aldekoak
- idazleek alde batera utzi zuten abertzaletasuna
- Tradizionalismoaren kontrakoak ziren, eta ohikoak ziren gauzak baztertzen ziren.
- Gizartearen alde txarrak eta onak azaltzen dituzte, batzuetan modu bitxi eta barregarrian.
Hauetan poetak jarrera edo jokabide konformista zuten, gizakiak bizi duen egoera adierazteko baliabide berriak bilatzeko premia zuten.
Kaligramak ikus poemak edo poema bisialak dira. Guillaume Apollinairek, Calligrames izenburua jarri zion bere poema liburuari, "calligraphie" eta "gramme" hitzak batuz. Hauetan gaia, letra eta elkarketa bereziei esker marrazten da, irakurlearen linealtasuna hautsiz. Esperimentazio aldi batean sortu ziren, eta genero konplexuei zabaldu zien bidea. Orain, poesia modernoaren adierazpentzat hartzen dira.
Idazketa automatikoa Ande Breton aintzindari duen mugimendu surrealistaren barruan, teknika hau mugimendu haren jokoaren parte bilakatu zen. Hau poeta eta idazle modernoek erebili zuten. Helburutzat, zituen sormena estimulatzea eta "idazlearen blokeoa" askatzea
Edit this text to make it your own. To edit, simply click directly on the text and start typing. You can move the text by dragging and dropping the Text Element anywhere on the page.
|